Drevni i prihvaćeni
Škotski obred
Drevni i prihvaćeni
Koreni Drevnog i Prihvaćenog Škotskog Obreda zadiru daleko u prošlost, a učenja i simbolizam koje sadrži, prethode hiljadama godina njegovom formalnom konstituisanju. On je zbir znakova, simbola i zapisa, pitanja i odgovora, traganja i iskustava mnogih posvećenika i mudraca, koji su isklesali sistem vrednosti za koji se može reći da je postao čvrst kao planine i trajan kao zvezde. Njegovi tragovi se nalaze na grobovima i hramovima Indije, na ruševinama Nubeje, u dolini Nila, u Haldeji, Asiriji, Persiji, Grčkoj, Rimu, čak i u drevnom i dalekom Meksiku.
Nastanak Obreda kakvog poznajemo danas, vodi nas u Francusku, i početak XVIII veka. Za vreme političkih previranja u Škotskoj tokom XVII i XVIII veka, pripadnici kraljevske kuće Stjuart i mnogi škotski Masoni su napustili domovinu i izbegli u Francusku, koja je sa svojom snažnom i brojnom aristokratijom i bogatim društvenim životom bila veoma pogodno tle za širenje Masonerije. To je vreme kada se formiraju i razvijaju različiti rituali i stepeni, svaki od njih sa svojom pričom, simbolikom, ciljem i poukom.
1728. godine pojavljuje se “Remzijev Obred” (koji se takođe naziva i “Obred Bujona”), koji je dobio ime po škotskom vitezu Majkl Endrju Remziju (Michael Andrew Ramsay), čoveku velike širine i obrazovanja. Remzi je bio poznat po svojoj besedi u kojoj ukazuje na poreklo Masonerije od Vitezova Templara. Velike zasluge za ovaj Obred ima i Čarls Redklif – Lord od Derventvotera (Charles Radcliffe – Earl of Derwentwater), koji je od 1736. do 1738. bio Veliki Majstor Velike Lože Francuske. Remzijev Obred je pored tri simbolička stepena (“Učenik”, “Pomoćnik”, “Majstor”) imao i tri dodatna stepena: 4° “Majstor Škot” (jedno od tumačenja je da je zahvaljujući ovom nazivu kasnije i čitav Red dobio naziv “Škotski”), 5° “Iskušenik”, 6° “Vitez Templar”. Ovaj Ritual je bio osnova na koju će se u narednim godinama nadograditi drugi, viši stepeni. U Francuskoj toga vremena bujaju rituali i lože viših stepena, posebno u Bordou i Lionu, gde se po prvi put javlja stepen “Kadoša” (Kađoša) 1741. godine, jedan od ključnih u Drevnom i Prihvaćenom Škotskom Obredu.
Godine 1758, nekoliko uglednih Masona, nosilaca tzv. Škotskih visokih stepena, osniva “Suvereni Savet Imperatora Istoka i Zapada”, odnosno “Preuzvišenu Škotsku Majku Ložu”. Savet usvaja stepen Kadoša, a 1768. i stepen “Najuzvišenijeg Princa Kraljevske Tajne”. Time je Savet zaokružio Škotske visoke stepene i uključio ih u tzv. “Ritual Savršenstva” koji je imao 25 stepena, od kojih su se 22 nazivala “Višim stepenima”, dok su prva tri stepena pripadala simboličkim ložama.
Godine 1761. Suvereni Savet Imperatora Istoka i Zapada izdao je Patent “Izaslanika i Velikog Inspektora” trgovcu iz Bordoa Etjenu Morenu (Etienne Morin) kojim mu se daju ovlašćenja da uspostavi Ritual Savršenstva u zapadnoj hemisferi (Americi i Antilima), kao i pravo da Braći u Americi dodeli stepene Generalnog Inspektora i njegovih zamenika. Zahvaljujući Morenovom vrednom radu ustanovljene su Lože Savršenstva u Dominikanskoj Republici, a zahvaljujući posvećenosti njegovog zamenika Henri Endrju Frenkena (Henry Andrew Francken), Lože Savršenstva su formirane u američkim gradovima: Albaniju, Nju Orleansu, Filadelfiji i Čarlstonu.
Brat Etjen Moren je u periodu od 1761. do 1768. dopunio Ritual Savršenstva sa još osam novih stepena (neke je uzeo iz primitivnog Škotskog Rituala, a neke je sam stvorio), čime je nastao Drevni i Prihvaćeni Škotski Obred od trideset tri stepena, koji se kao takav od 1786. godine širi po celom svetu.
Suvereni Savet Imperatora Istoka i Zapada je postojao do 1782. godine posle čega mu se gubi svaki trag.
U Berlinu su 1. maja 1786. godine donete Velike Konstitucije Drevnog i Prihvaćenog Škotskog Obreda. Potpisao ih je Kralj Pruske Fridrih Veliki, i to u svojstvu Suverenog Velikog Generalnog Inspektora Drevnog i Prihvaćenog Škotskog Obreda. Ovim dokumentima se predviđa da Ritual sadrži trideset tri stepena, da nosi naziv “Drevni i Prihvaćeni Škotski Obred”, i da njime upravlja Vrhovni Savet. Na taj način se po prvi put formira Vrhovni Savet sastavljen od Braće na 33°. Velike Konstitucije dodeljuju pravo nosiocima trideset trećeg stepena da formiraju druge Vrhovne Savete i uzdižu drugu Braću na 33°. Pravila utvrđena Velikim Konstitucijama primenjuju se i danas.
Prvi Vrhovni Savet na tlu Amerike, sastavljen od jedanaest članova, inaugurisan je u gradu Čarlstonu (Južna Karolina, SAD) 31. maja 1801. godine, a jedan od njegovih osnivača je Markiz de Gras-Tili (Alexandre Francois Auguste de Grasse, Comte de Grasse-Tilly), koji 1802. biva postavljen na dužnost Velikog Generalnog Inspektora i Velikog Komandera Francuske Zapadne Indije gde uspostavlja i Vrhovni Savet. Po povratku u Francusku, 1804. godine, Markiz de Gras-Tili postaje Suvereni Veliki Komander Vrhovnog Saveta Francuske i osniva Vrhovne Savete u Italiji (1805), Španiji (1809), i Belgiji (1817).
Pod zaštitom Vrhovnog Saveta Italije, trećeg po starosti u čitavom svetu, rade i Braća VMLS koja na višim stepenima proširuju svoja znanja o Škotskom Redu i Slobodnom zidarstvu.
Današnji Drevni i Prihvaćeni Škotski Obred je nastao daljim razvojem i preplitanjem različitih obreda toga vremena. Zasluge za njegovo uobličavanje kao jedinstvene celine iz jednog pomalo haotičnog mnoštva rituala i rukopisa velikim delom se mogu pripisati Albertu Pajku (Albert Pike), Suverenom Velikom Komanderu Južne Jurisdikcije (SAD) i izuzetnom slobodnozidarskom misliocu i autoru. Albert Pajk je obavljao dužnost Suverenog Velikog Komandera pune 32 godine, a njegovo monumentalno delo “Moral i dogma” smatra se temeljem za proučavanje Škotskog Obreda.
U Srbiji se 9.5.1912. godine uspostavlja Vrhovni Savet Starog i Prihvaćenog Škotskog Reda Kraljevine Srbije, u Dolini Save i Dunava, a po Patentu Vrhovnog Saveta Grčke. Prvi Veliki Komander Vrhovnog Saveta Kraljevine Srbije bio je uvaženi Brat Đorđe Vajfert.
Prema ustrojstvu Drevnog i Prihvaćenog Škotskog Obreda, potpuni autoritet nad prva tri simbolička stepena (Učenik, Pomoćnik, Majstor) ima Velika Loža, dok autoritet nad ložama koje rade na višim stepenima ima Vrhovni Savet. U organizacionom smislu oni čine dve suverene i nezavisne celine, ali u duhovnom i filozofskom smislu oni predstavljaju jedinstvo, koje deli zajednički cilj: unapređivanje i negovanje etičkih vrednosti, kao istinske misije Slobodnog zidarstva.
Veoma je važno naglasiti da nijedan obred, pa ni Škotski, ne može jednog čoveka učiniti većim Masonom nego što ga čini pripadnost simboličkoj, Plavoj Loži. Stepeni Škotskog Obreda su samo numerički veći od prvog, drugog i trećeg stepena, ali ni u kom slučaju nisu od njih važniji. Najveći autoritet i mislilac Drevnog i Prihvaćenog Škotskog Obreda – Albert Pajk je rekao: “Sada je možda kasno da promenimo terminologiju koja je postala opšteprihvaćena, ali ne treba da učinimo grešku i pomislimo da je Mason 33º po bilo čemu viši od Majstora Masona, a posebno od Starešine Lože. Svi mi koji smo u Bratstvu treba da pokažemo svojim rečima i delima da je Veliki Majstor u okviru svoje Obedijencije i svojih nadležnosti najviši oficir i najveći autoritet koji je svet ikada video, i koji će videti.”
Da zaključimo: Drevni i Prihvaćeni Škotski Obred je specifično alegorijsko putovanje u dramskoj formi, pohod u ličnom razvoju, koji kroz trideset tri stepena prenosi važne moralne i duhovne pouke, i jedan je od dva ogranka Masonerije (pored Rituala Jorka) u kome Majstor Mason može da povećava i usavršava znanja stečena u prva tri stepena. Na osnovu ove činjenice, posvećenoj, odanoj, vrednoj i ambicioznoj Braći možemo samo uputiti poruku: Putovanje se nastavlja…
